Миқұрт (менингит) дегеніміз не?

Миқұрт – қауіпті ауру, ол бас ми мен жұлынның қабынуы. Ауру өздігінен, сонымен қатар басқада жүйелердің асқынуы себептерінен пайда болуы мүмкін,

Миқұрттардың бірнеше түрлері бар: этиология бойынша бактериалдық, жұқпалы, таз түрінде; қабыну үрдісінің сипаттамасы бойынша – іріңді және ұйыма болуы мүмкін. Ағым ішінде асқынған және созылмалы миқұртты бөліп шығарады; шығу тегі бойынша – (басқа аурулар айналасында пайда болған) бастапқы және екінші.

Миқұрттың ең кеңінен таралған белгілері  бас ауруы, мойынның ұюы, жоғары температура, ойлау естің бұзылуы, жарықтан үрейлену және дыбысқа сезімталдықтың артуы болып табылады. Ерекшеленбейтін белгілер арасында ашышаңдық және ұйқышылдық.

Миқұрттың себептері

Үнемі миқұртттың себептері мидың жұмсақ қабығын зақымдаушы бактериалар мен вирустар және цереброспинальдық сұйық болып табылады.

Балаларда миқұртттың себептері тағам, су, лас заттар арқылы ағзаға енген айрықша У детей причиной менингита становятся преимущественно энтеровирусэнтеровирустар болып табылады.

Ересектерде Streptococcus pneumoniae и Neisseria meningitidis бактериалар болып табылатын қоздырғыштар, бактериальдық миқұрттар басым болады. Бұл бактериалдар тамақта және мұрында болған жағдайда миқұртқа айналмайды, бірақ олар қанға, цереброспинальдық сұйық бас миының жұмсақ тініне түсіп, қабыну үрдісін қоздырады.

Кейбір жағдайларда миқұрттың себептері болып басқада бактериалардың түрлері болуы мүмкін. Стрептококк тобы үнемі туу кезінде немесе туғаннан кейін инфекция жұқтырған нәрестелерде ауруды туындатады. Listeria monocytogenes сонымен қатар әсіресе жас нәрестелер мен ересек адамдарды зақымдайды.

Миқұрт үнемі түрлі аурулардың асқынуы және бастың жаралануы кезінде дамиды.

Ауру босану кезінде ауа-тамшылары жолдарымен, шырышты қабық, лас су, тағам арқылы, құрт-құмысқалар мен кемірушілердің шағуы арқылы берілуі мүмкін.

Миқұрттың белгілері

Миқұрттың ең кеңінен таралған белгілері  бас ауруы, мойынның бұлшықеттінің ұюы, қалтырау, ойлау естің бұзылуы (комаға дейін), жарық пен дыбысқа сезімталдықтың артуы болып табылады. Науқаста жүрек айну және құсу, жалпы әлсіздік, жүрек соғысының бұзылуы, бұлшықеттің ауруы байқалады. Менингеальдық белгі Кернига және Брудзинский белгілерімен сипатталады: науқас мойының иілдіре алмайды, тізе буындарын бүге алмайды. Гиперестезия гиперсезімділік кезінде байқалады: адам жарық шам, қатты дыбыс, жанасуларды көтере алмайды.

Үнемі миқұрттың жаршысы жоғары тыныс алу жолдарының инфекциялар болып табылады, бірақ антибиотиктерді қабылдау аурудың жалпы көрінісін басуы мүмкін. Иммундық жүйелердің әлсіреуі кезінде белгісіз температураның көтерілуі және бастың ауруымен жеңіл инфекциялар түрінде өтуі мүмкін немесе тез арада терең ұйқыға (кома) ұласуы мүмкін.

Миқұрт люмбальдық пункция алғаннан кейін ликвораны зерттеу арқасында диагностика жасалуда.

Бактериальдық миқұрттар әдетте менингеальдық белгілері айқын көрінген қатты басталады. Ұйыма туберкулез тектес миқұртта бірте-бірте өсу сипаттары бар.

Ми қабықшаларының зақымдануы түрлі созылмалы аурулар: туберкулез, сифилис, саркоидоз, токсоплазмоз, бруцеллез әкеп соғуы мүмкін.

Миқұрттың түрлері

Бактериальдық миқұрт  әдетте орталық нерв жүйелеріне пневмококка, менингококка бактериалары, гемофильдық таяқшаларының енуінен пайда болады.

1. Гемофильдық таяқша  6 жасқа дейін балалар мен ересектерде (сирек) аурудың көбеюін қоздырады. Ол пневмония, ісік, қант диабеті, араққұмарлық, бас-сүйек жарақаттары, синусит секілді аурулар түрінде болады.

2. Менингококктік миқұрт әдетте айтарлықтай ауыр өтеді: (жұлдызша) түрлі көлемде дақ түрінде геморрагиялық секпілдің пайда болуы мүмкін. Дақ аяқта, жамбас және бөкседе, шырықты қабықша мен көздің шырышты қабығында оқшауланады. Науқасты қалтырау, қатты қызу мазалайды және улану мазалауы мүмкін.

3. Пневмококктік миқұрт әдетте жиі кездеседі және науқастың жартысында шамамен пневмонияның пайда болуымен өтеді. Қант диабеті, араққұмарлық, бауыр циррозы ауруларымен ауыратын адамдар бұл ауруды ауыр өткізеді. Белгілері ес пен бастың жүйке жүйесінің зақымдану, назардың шала салдануы, эпилептикалық ұстамалар болып табылады. Пневмококктік миқұрт қайталануы мүмкін жәөлімге әкеліп соғады.

Бактериальдық миқұрт есеңгіреу, іріңді артрит, қан ұюының бұзылуы, пневмония, электролиттің бұзылуы секілді созылмалы ауруларға әкеп соғуы мүмкін.

Вирустық миқұрт  олардың себебі болған инфекциялық аурулардың белгілерінен басталады. Мұндай миқұрттар біркелкі қалтырау, қатты бас ауру мен әлсіздіктен өтеді. Сонымен қатар науқастарда менингеальдық белгілер әлсіз көрсетілген. Ауру әдетте сананың бүлінуінсіз өтеді.

Туберкулездік миқұрт қазіргі таңда туберкулездің бастапқы клиникалық белгілерінің бірі болып табылады. Бұрындары бұл аурудың формасы үнемі өліммен аяқталған болса, ал қазір дәлме дәл емделген жағдайда аурудың барлық жағдайында өлім 15–25 % құрайды. Туберкулездік миқұрт  температураның жоғарылауы, бас ауыру, құсудан басталады. Менингеальдық белгілер байқалады, бастың жүйке жүйелері зақымдалады.

Миқұртты емдеу

Миқұртты емдеу әрдайым кешенді сипатта болып және ауруханада жүргізілуі қажет. Бастысы – оған өзуақытында диагностика жасап және тезарада емдеуді бастау қажет.